O świadczenie może ubiegać się każda rodzina bez względu na stan cywilny rodziców. Nie jest istotne czy rodzice są w związku małżeńskim, pozostają w nieformalnych związkach, czy samotnie wychowują dzieci. Rodzinny kapitał opiekuńczy (RKO) nie zależy również od dochodu rodziny i wynosi nie więcej niż 12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko. Rodzic malucha może zdecydować czy chce otrzymywać świadczenie w wysokości 1000 zł miesięcznie przez rok, czy po 500 zł przez dwa lata
Aby otrzymać RKO w maksymalnej kwocie, tj. 12 tys. zł wniosek należy złożyć w okresie od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko kończy 9. miesiąc, do końca miesiąca, w którym dziecko kończy 13. miesiąc. Jeśli rodzic spóźni się i złoży formularz po ukończeniu przez dziecko 13. miesiąca życia, to świadczenie będzie przyznane od pierwszego dnia miesiąca, w którym został złożony wniosek. Oznacza to, że łączna kwota rodzinnego kapitału opiekuńczego (do 12 000 zł na dziecko) będzie pomniejszona o 500 zł za każdy miniony miesiąc spóźnienia, licząc od ukończenia przez dziecko 12. miesiąca.
Wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy można złożyć wyłącznie w postaci elektronicznej. Rodzice mają do wyboru kilka kanałów: aplikację mZUS, portal Empatia, PUE ZUS lub bankowość elektroniczną. W przypadku opiekunów wniosek może być złożony jedynie za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych ZUS.
ZUS wypłaca rodzinny kapitał opiekuńczy od 2022 r. Przez ten czas świadczenie przyznano dla 873,5 tys. dzieci, a kwota wypłaconych środków przekroczyła 6,4 mld złotych. W województwie kujawsko-pomorskim z RKO skorzystało w sumie 42,4 tys. dzieci na łączną kwotę 317 mln zł.