Zbyt duża dawka wolności nie wszystkim wychodzi na zdrowie. Tak było w ubiegły piątek 12 lutego 2010 roku. Zaledwie 3 godziny po opuszczeniu Zakładu Karnego we Włocławku trzech skazanych trafiło do ...aresztu. Nie ujechali daleko, zaledwie 60 kilometrów. Wrota przed nimi otwarł (i zaraz zamknął) Areszt Śledczy w Toruniu, potocznie „beczką” zwany. Jak gdzieś wyczytałem, w Europie jest tylko jeszcze jeden obiekt więzienny o podobnej architekturze - w Portugalii. Dobrze chociaż, że tak daleko nie ujechali.

No, ale wróćmy do Torunia. Celem przyjazdu skazanych z Włocławka była prezentacja filmu dokumentalnego o wystawie poświęconej Holokaustowi oraz zapoznanie z działalnością Więziennego Klubu Literackiego „Bartnicka 10”. Dlatego, mimo że przepustki były bezdozorowe, był tam też niżej podpisany. Spotkanie odbyło się w świetlicy, która mieści się w piwnicy budynku administracji. Okazuje się, że areszt śledczy leży na linii murów miejskich, a w piwnicy-świetlicy są ...fundamenty baszty narożnej. W spotkaniu uczestniczyli funkcjonariusze i osadzeni z AŚ Toruń. Po prezentacji była dyskusja i plany dalszej współpracy. Pytania zadawali zarówno funkcjonariusze jak i skazani. Padła też propozycja dalszej współpracy pomiędzy jednostkami na poziomie działań kulturalnych. Na początek obiecałem przekazać toruńskiemu radiowęzłowi materiały filmowe, które powstały we Włocławku, a które dokumentują kilkanaście lat intensywnej działalności kulturalnej, sportowej i religijnej. Wszystko wskazuje na to, że to pierwszy, ale nie ostatni nasz przyjazd do toruńskiego aresztu.

Wyjazd to Torunia to również krótkie zwiedzanie miasta. Okazało się, że z naszej czwórki, aż dwie osoby nigdy nie były w grodzie Kopernika. Jeden to mieszkaniec Wielkopolski, a drugi jest aż z Sierra Santa Cruz (Góry Świętokrzyskie) więc z ciekawością obejrzeli toruński gotyk, a spacer po Starym Mieście traktując jako dodatkowy bonus.

Skazani realizujący się w działaniach Więziennego Klubu Literackiego swoją postawą – przed innymi osadzonymi, tym razem z AŚ Toruń – pokazują, że w więzieniu można nie ulegać normom podkulturowym, można i trzeba nad sobą pracować. Robić wszystko żeby móc kiedyś wrócić do społeczeństwa jako pełnowartościowy człowiek. Nie jako klient opieki społecznej czy użytkownik i bywalec izb wytrzeźwień. Dlatego uczą się – cała trójka to słuchacze więziennej szkoły – pracują, utrzymują kontakt z rodziną, a jeśli mają talenty artystyczne bądź inne – wykorzystują je w warunkach więziennych. Starają się żyć po prostu normalnie w miejscu, które z natury swojej i definicji „normalnym” nie jest. A jak jest to trudne – nawet we Włocławku – tylko oni o tym wiedzą.

Wiedzą też o tym sędziowie włocławskiego Sądu Penitencjarnego. Bez ich decyzji o udzieleniu przepustek celowych nie byłoby możliwości realizacji takich pomysłów. Jako współorganizator i bezpośredni obserwator zachowania się skazanych pragnę zapewnić, że są to bardzo sensownie wykorzystane przepustki. Z pożytkiem dla wszystkich. A jeśli coś jest dobre to należy to kontynuować. Na co też bardzo liczę.

Ryszard Seroczyński