Zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek prowadzić systematyczną kontrolę zarówno prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy, jak i prawidłowości wykorzystania zwolnień lekarskich. W przypadku pierwszego rodzaju kontroli, lekarze orzecznicy ZUS weryfikują czy osoba korzystająca ze zwolnienia lekarskiego jest nadal chora i tym samym niezdolna do pracy, a w przypadku drugiej z kontroli pracownicy sprawdzają, czy wykorzystuje zwolnienie zgodnie z jego przeznaczeniem i nie wykonuje pracy. 

W I półroczu tego roku Zakład w województwie kujawsko-pomorskim przeprowadził ponad 12 tys. kontroli osób, które korzystały ze zwolnienia lekarskiego. To prawie 4 tys. mniej kontroli niż w tym samym okresie roku ubiegłego. Jednak tegoroczna weryfikacja zwolnień okazała się zdecydowanie bardziej skuteczna. W tym roku wydano 774 decyzje wstrzymujące dalszą wypłatę świadczenia, natomiast w I półroczu roku ubiegłego 601. Jeszcze bardziej wzrosła kwota wstrzymanych świadczeń, sięgając ponad 656 tys. zł (317,3 zł w porównaniu z 2017 r.).

ZUS ma również obowiązek obniżenia podstawy wymiaru świadczeń chorobowych do 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, gdy osoba na zwolnieniu lekarskim traci tytuł do ubezpieczenia chorobowego np. w wyniku wygaśnięcia umowy o pracę. Z tego powodu w tym półroczu obniżono w kujawsko-pomorskim zasiłki chorobowe i świadczenia rehabilitacyjne prawie 3 tys. osobom, na łączną kwotę ponad 3,5 mln zł.

Do czasu powszechnego wejścia w użycie elektronicznego zwolnienia lekarskiego, co stanie się 1 grudnia 2018 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek obniżyć o 25 proc. świadczenie, wszystkim tym, którzy w ciągu 7 dni nie dostarczą zwolnienia do pracodawcy lub ZUSu. Świadczenie jest obniżane za każdy dzień zwłoki, począwszy od 8 dnia zwolnienia. W I półroczu tego roku Zakład w województwie kujawsko-pomorskim obniżył z tego tytułu świadczenia chorobowe 1457 osobom o kwotę blisko 95, 7 tys. zł.