W przypadku wystąpienia klęski żywiołowej polska obrona cywilna nie jest w stanie przyłączyć się do sprawnego usuwania jej skutków. Podczas wojny nie ochroni ludności ani krytycznie ważnych obiektów. W jej magazynach zalegają zużyte maski przeciwgazowe i sygnalizatory promieniowania z lat siedemdziesiątych.

- Dziś większość z nas patrzy na obronę cywilną jak na relikt przeszłości, ośmieszony przez przestarzały sprzęt, niedopasowane maski gazowe i bunkry dla notabli - mówi Marek Bieńkowski, dyrektor Departamentu Porządku i Bezpieczeństwa Wewnętrznego w NIK. - Tymczasem Polsce potrzebny jest nowoczesny i sprawny system obrony cywilnej, dzięki któremu państwo będzie mogło wypełnić swoje konstytucyjne zobowiązania wobec obywateli.
Bieńkowski przypomina, że podpisując załącznik do Konwencji Genewskiej, Polska zobowiązała się do stworzenia wyspecjalizowanych form ochrony ludności cywilnej. I niekoniecznie chodzi tu o powołanie do życia kolejnej służby. - Wystarczy tak zorganizować już istniejące służby i instytucje, by wspólnie tworzyły sprawnie działający system. Nasza kontrola wykazała, że takiego systemu obecnie w Polsce nie ma.

Przez lata obrona cywilna funkcjonowała wyłącznie na papierze. W dodatku w dość fikcyjny sposób.

- Odkryliśmy przypadki, gdy raporty dotyczące działania obrony cywilnej nie pokrywały się z rzeczywistością. Informowano np. o strukturach, które nie istniały; o szkoleniach, które się nie odbyły; do systemu wpisywano przedsiębiorców, którzy od dawna nie działali na polskim rynku - przypomina Bieńkowski.
Tak funkcjonująca obrona cywilna nie ma racji bytu. Czy należy zatem w ogóle zlikwidować jej struktury? A może warto je unowocześnić? Przystosowywać do współczesnych wymagań i zagrożeń? Były Komendant Główny Policji apeluje, by nie wyważać otwartych drzwi. Jako przykład dobrze funkcjonującej obrony cywilnej podaje model hiszpański.

- W Hiszpanii podjęto intensywną pracę nad stworzeniem nowoczesnego systemu ochrony obywateli po zamachach terrorystycznych w Madrycie. Wtedy przyszła refleksja i świadomość, że system obrony cywilnej jest jednak potrzebny. Uczmy się na cudzych błędach. Źródło: NIK