Rzecznicy konsumentów funkcjonują od 1999 roku. Stworzenie tej instytucji było związane z reformą administracyjną, w ramach której powstały powiaty. Obecnie w kraju działa 371 rzeczników, których znajdziemy w niemal wszystkich starostwach powiatowych i urzędach miejskich miast na prawach powiatu. W przypadku sporu z nieuczciwym sprzedawcą lub usługodawcą każdy konsument może liczyć na bezpłatną pomoc miejskiego lub powiatowego rzecznika konsumentów. Rzecznicy udzielają porad prawnych, interweniują u przedsiębiorców, pomagają w przygotowaniu pozwu, mogą też wystąpić z powództwem w postępowaniu indywidualnym lub grupowym.

Najczęstszą formą działania rzeczników jest udzielanie porad prawnych. W ciągu 15 lat konsumenci skorzystali z tego typu pomocy ponad 3 mln razy. Liczba porad udzielanych przez rzeczników od lat stale rośnie. W roku 2002 konsumenci prosili o konsultację prawną  98 384 razy, a w 2012 roku już 444 391 razy. Inną formą działania rzeczników jest interweniowanie u przedsiębiorców m.in. w formie pouczenia, mediacji. Do tej pory korzystali oni z tej możliwości w ponad 450 tys. przypadkach (w 2002 r. - 19 751, a w 2012 r. – 54 891). Ponadto od początku swojej działalności rzecznicy przygotowali blisko 30 tys. pozwów i powództw w sprawach indywidualnych (w 2002 r. – 1 339, a w 2012 r. – 4 407).

W ciągu 15 lat funkcjonowania rzeczników konsumentów najczęściej zgłaszaliśmy się do nich w sprawach zakupu obuwia i odzieży (do 2012 r. ponad 420 tys. porad), sprzętu RTV i AGD (do 2012 r. ponad 238 tys. porad) i elementów wyposażenia mieszkania (do 2012 r. ponad 145 tys. porad). Wśród problemów zgłaszanych przez konsumentów znajdują się m.in. odmowa przyjęcia zgłoszenia reklamacyjnego, załatwianie reklamacji w sposób niezgodny z wyborem konsumenta (np. naprawa zamiast wymiany towaru na nowy).

Od początku działalności rzeczników najwięcej skarg na usługodawców dotyczyło przedsiębiorców telekomunikacyjnych (do 2012 r. ponad 237 tys. porad). Konsumenci mieli problemy m.in. z nienależytym wykonaniem usług (zawyżone rachunki telefoniczne), nieprawidłowościami przy zmianie warunków umowy, czy  jakością usług. Od lat abonenci skarżą się na brak jasnych informacji o promocji w chwili podpisywania umowy.

Liczne skargi dotyczą także usług finansowych (do 2012 r. ponad 141 tys. porad). Zastrzeżenia mieliśmy m.in. do niewłaściwego wykonywania umów o kredyt hipoteczny, nieprawidłowości związanych z nieterminowym rozpatrywaniem reklamacji, braku rzetelnej i pełnej informacji ze strony konsultantów co do treści umowy i skutków jej zawarcia. Często skarżyliśmy się również na wykonawców usług remontowo-budowlanych (do 2012 r. ponad 119 tys. porad). Problemy dotyczyły m.in. jakości usług, realizacji umów przez osoby bez kwalifikacji oraz żądania pełnej zapłaty za nieprawidłowo wykonaną usługę.